Valeriana officinalis L. (Kedi Otu)

 Valeriana officinalis yani Kedi otu tıbbi aromatik bitkiler listemizdeki bir diğer bitkidir.
Valerianaceae familyasına ait olan genellikle yol ve tarla kenarlarında doğal olarak yetişen Kedi otunun anavatanı Avrupa ve Asya olsa da Kuzey Amerika'ya da yayılmıştır. Ülkemizde de doğal olarak yayılım göstermektedir.

 Valeriana officinalis bitkisinin kullanımı bitkinin rizom(toprak altı kısım) ve kök ile sağlanmaktadır.
30-150 cm arasında boylanma yapabilen Kedi Otu çok yıllık otsu bir bitkidir.
Kokulu yaprakları derin loblu ve bazaldır.  
Çiçekler bitki saplarının üstündedir ve beyaz ile soluk pembe arasında bir renktedir. Sinekler tarafından sevilen çiçekler aynı zamanda bazı kelebek ve güve türleri tarafından besin kaynağıdır.
Bitkinin kullanılan rizom, kök ve stolon gibi toprak altında bulunan kısım Eylül ayında hasat edilir ve 40 derece altındaki sıcaklıklarda dikkatlice kurutulur.

Valeriana officinalis bitkisi iklim isteği bakımından seçici olmamasına rağmen genellikle yarı gölge alanlarda doğal olarak yetişmektedir. Yani yarı gölge ve tam güneş alan bölgelerde yetişebilir. Humusca zengin, taşlı, nemli ve iyi drenajlı topraklarda yetişir. Kök gelişimi için drenaj kalitesi çok önemlidir.

Valeriana officinalis kullanımı ise:

Gıda sektöründe :Rizom ve kök çay olarak tüketilebilir. Kök ekstraktı kapsül şekilde gıda takviyesi olarak satılır. Ekstreleri ve uçucu yağı alkollü(likör ve bira gibi) ve alkolsüz( kök birası) içeceklerde kullanılır. Dondurulmuş sütlü tatlılar, şekerler, unlu mamullerde et ve et ürünlerinde aroma verici olarak kullanılır.

Bunların dışında ise bitkinin diğer bitkiler ile karışımı halinde çay, tantür, kapsül, tablet gibi şekillerde kullanıldığı bilinir. 

Tıp Sektöründe: Kedi otunda bulunan bileşenleri çoğu direkt olarak beyinde bulunan gama aminobütirik asit(GABA) ile etkileşime girdiğinden bir çok faydalı etkisi vardır.

İçeriğindeki bazı bileşenler şöyledir

Linarin(uyku arttırıcı)

Valerin Asit(stres, anksiyete, korku gibi durumları giderici/ Anksiyolitik gibi)

İzovalerik Asit(İstemsiz kas kasılmalarını ve kas ağrılarını önler)

İridoidler(Sakinleştirici)

Hesperidin(Yatıştırıcı)

Bunların yanı sıra romatizma ve migren ağrılarını hafifletir.

Kusmaya neden olan ve sinirsel mide kramplarında çay ve infüsyon şeklinde kullanılmaktadır bunun yanı sıra konvansiyonel tıpta ise sedatif ve hipnotik olarak kullanıldığı bilinmektedir. Uykusuzluğa ve huzursuzluğa iyi gelir. 

Kadınlarda adet gecikmelerinde, adet dönemi ağrılarında ve menopoz dönemlerinde kullanılabilir. İdrar söktürücü özelliği vardır. Kalp çarpıntısı ve sinirsel hastalıklara iyi gelir ve kalp sağlığını korur. İnsomnia, histeri, nevrasteni gibi hastalıklarda kullanılır. Dikkat eksikliği, obsesif davranış, hiperaktivite rahatsızlıklarının semptomlarında iyileşme sağlar. HIV pozitif hastalarda nöropsikiyatrik yan etkilerin önlenmesinde kullanılabilir.

Bunlar dışında köklerindeki koku kedilerin çok sevdiği güçlü bir kokuya sahiptir. Parfüm sektöründe de kullanılmaktadır.

Valeriana officinalis yararları ve zararlarına gelecek olursak :

Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, huzursuzluk gibi etkenler baş gösterebilir.

Yüksek miktarda alındığında yorgunluk, karın ağrısı, kramp, göğüste sıkışma, ellerde titremeye neden olur.

Alkol veya antidepresan kullanan kişilerin Kedi Otu tüketmesi önerilmez.

Karaciğer kaynaklı hastalıklarda kullanılmamalıdır.

Açık yaralarda, geniş cilt yaralanmalarında, akut cilt hastalıklarında banyo olarak kullanılmamalıdır.

Hamilelik ve emzirme dönemlerinde kullanılmamalıdır.

Kalp fonksiyonlarında bozulma ortaya çıkabilir.

İlaçlarla etkileşime girer ve ilaç etkisini azalttığı gibi arttıra da bilir bu nedenle ilaç kullanan bireylerin doktora veya hekime danışmadan kullanmaması gerekir.

Valeriana officinalis hikayesi ise:

Kedi Otu geleneksel tıpta binlerce yıldır kullanılan şifalı bir bitkidir.

Cins adı, muhtemelen bitkinin sinirlilik ve histerideki tıbbi kullanımlarına atıfta bulunarak “sağlıklı” olması anlamına gelen Latince “valere” kelimesinden türetilen ortaçağ isminden gelir. Türün epiteti ise tıbbi anlamındadır.

Yunan hekim Hipokrat tarafından, M.Ö. dördüncü yüzyılda, özellikle sindirim bozuklukları, mide bulantısı ve adet krampları için kullanılmıştır. Bununla birlikte, V. officinalis’in uykuya yardımcı özelliklerini ilk kez M.S. ikinci yüzyılda  kaydeden kişi Yunan hekim Galen’dir.

Orta çağ Avrupasında V. officinalis, epilepsiyi tedavi etmek için sakinleştirici bir ajan olarak kullanılmıştır. 16. yüzyılın sonlarında ise uykusuzluk, anksiyete ve sinirsel sindirim bozukluğu gibi sinir rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. 1620'de İngiliz sömürgeciler aracılığı ile Kuzey Amerika'ya götürülmüştür